از بخش ویژه کرونا تا جذب مخاطب میلیونی - مجله سفرنامه ترکیه

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران: چند روز پیش بود که دبیرخانه چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند خاطرنشان کرد مهلت ثبت نام در بخش فیلم این جشنواره تا 20 تیر ماه تمدید شده است؛ خبری خوش برای مستندسازانی که می خواهند از فرصت طلایی نمایش آثارشان در تلویزیون بهره مند شوند. اما این خبر بهانه ای شد تا مروری بر شرایط جشنواره تلویزیونی مستند و بعضی از نکات مهم و جالب مرتبط با این جشنواره داشته باشیم. جشنواره ای که به شکلی محسوس ارتباط مخاطبان با شبکه تلویزیونی مستند را ارتقا می دهد؛ به ویژه آن که در این روزهای کرونایی و خانه نشین شدن بسیاری از مردم، پخش آثاری متنوع از سینمای مستند می تواند بسیاری از مخاطبان را جذب خود کند.

جشنواره ای با مخاطب میلیونی

کدام جشنواره در دنیا هست که مخاطبش میلیون ها نفر باشند؟ اساسا با توجه به اینکه مدل و ماهیت برگزاری جشنواره ها به شکل محدود و در محل تعیین و ثابت است، به شکل طبیعی هر جشنواره در بهترین حالت مخاطبی در حد چند هزار نفر دارد. اما جشنواره تلویزیونی مستند به واسطه آن که در بستر تلویزیون فعالیت می نماید، با مخاطبی میلیونی طرف است. مخاطبانی که نه با یک نگاه خاص و یا متعلق به یک محدود جغرافیایی خاص بلکه در نقاط مختلفی از ایران با فرهنگ ها و عقاید مختلف پراکنده هستند.

این بهترین دستاورد برای یک مستندساز است که بتواند با مخاطبانش از جغرافیا و باورهایی مختلف ارتباط برقرار کند. اثرش را در معرض دید آن ها قرار دهد و بازخوردهای مخاطبان مختلف را دریافت کند تا بتواند نقاط قوت و ضعف اثرش را بهتر از قبل بشناسد. اصلا هنرمند با مخاطب است که معنا پیدا می نماید و این به شکل طبیعی ارزوی هر هنرمندی است که اثرش مخاطب بیشتری داشته باشد تا پیغام و حرف او به طیف گسترده تری از مخاطبان برسد؛ پس فرصت نمایش آثار مستند در تلویزیون را نباید دست کم گرفت.

احترام به کوشش مستندسازان، با پرداخت حق پخش

مستندسازی یک دغدغه است و معمولا درآمدهای حاصل از مستندسازی برخلاف بسیاری از فعالیت های هنری دیگر چندان بالا نیست. به همین خاطر هم هست که معمولا مستندسازی را حاصل دغدغه ها و عشق مستندساز به تحقیق و پژوهش و روایت تصویری یک سوژه و موضوع می دانند نه کوششی برای کسب درآمد.

در این شرایط، این حداقل انتظار یک مستندساز است که بابت نتیجه کوشش و زحمات او که قرار است در اختیار مخاطبان قرار گیرد، هزینه ای از سوی پخش نماینده یا مخاطب پرداخت گردد. انتظاری که جشنواره تلویزیونی فیلم مستند به درستی به آن توجه داشته و سعی نموده تا با در نظر دریافت یک حق پخش معقول برای آثاری که به بخش مسابقه راه پیدا می نمایند، هم به نوعی از به کوشش ها و زحمات مستندساز احترام گذاشته باشند و هم شرایط حرفه ای برگزاری جشنواره ای این چنینی را مهیا نمایند.

از مستندسازی تا مستندنگاری

پژوهش رکن اساسی مستندسازی است و پژوهشگر مهمترین همکار یک مستندساز. جشنواره تلویزیونی مستند به واسطه توجه به همین موضوع به مسئله مستندنگاری در کنار مستندسازی توجه ویژه ای نموده ست. این جشنواره یک سال پس از راه اندازی یعنی درسال 97 بخش عکاسی مستند و در سال 98 بخش مستندنگاری را به جشنواره اضافه نمود تا هم توجه ویژه خود را به حوزه های مهمی چون عکاسی مستند و مستندنگاری نشان داده باشد و هم جامعیت جشنواره در حوزه مستند و زیرمجموعه های را آن را ارتقا داده باشد.

بنابر آنچه که در سایت این جشنواره در ارتباط با بخش مستندنگاری جشنواره تلویزیونی مستند آمده، این بخش می کوشد تا با تشویق خبرنگاران وروزنامه نگاران برای افزایش قدرت نویسندگی، تحلیل و توصیف وانتخاب برترین گزارشهای مستند دررسانه های نوشتاری طی دوسال گذشته گامی درجهت گسترش این رویکرد درجامعه بردارد.

نکته مهم در ارتباط با این بخش آن است که شرکت نمایندگان محدودیتی در ارتباط با انتخاب موضوع ندارند و می توانند گزارش های مطبوعاتی خود را در سه قالب تحقیقی، توصیفی و خبری حول محور مسائل اجتماعی از جمله محیط زیست، دفاع مقدس و مقاومت ، آسیب های اجتماعی، سبک زندگی، آداب و رسوم، حقوق شهروندی ومسائل شهری، سیاست، ورزش و… برای این جشنواره ارسال نمایند.

ارزش یک مستند فقط به کارگردانی آن نیست

مستندسازی اما فقط برعهده مستندساز نیست. مستندسازی همچون هر اثر تصویری دیگری به فیلمبرداری درست، صدابرداری دقیق، تدوین حرفه ای و سایر ارکانی که باعث جذابیت یک اثر مستند می شوند، وابسته است. با همین نگاه است که جشنواره تلویزیونی مستند سعی نموده تا در دوره چهارم خود با گسترده تر کردن زاویه نگاهش به همه ابعاد و شئون ساخت یک اثر مستند، به قضاوت سایر بخش های مرتبط با یک اثر مستند نیز بپردازد.

در این دوره از جشنواره تلویزیونی مستند، جوایز تخصصی دررشته هایی همچون تدوین، تصویربرداری، پژوهش، صدا و ...درنظرگرفته شده که می تواند جامعیت جشنواره را به عنوان یکی از اصلی ترین جشنواره های مستند کشور افزایش دهد. اتفاقی که می تواند انگیزه مستندسازان برای شرکت در این رویداد را افزایش دهد و البته انگیزه سایر عوامل برای حضور در آثار مستند را نیز افزایش خواهد داد چرا که حالا فرصتی برای رقابت و دیده شدن آن ها نیز مهیا شده است.

اتفاق ویژه دوره چهارم: بخش ویژه مرتبط با کرونا

چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند یک ویژگی خاص دیگر نیز دارد. این جشنواره در روزهایی برگزار می گردد که نه فقط ایران بلکه همه دنیا با پیغامدهای شیوع ویروس منحوس کرونا دست و پنجه نرم می نمایند. سال جاری یک بخش ویژه برای مستندهایی که باموضوع کرونا فراوری شده است، دراین جشنواره در نظرگرفته شده که موضوعات آن حول محورهایی همچون کوشش های نظام سلامت و کادر درمانی کشور و مجاهدت های مدافعان سلامت و اقدامات مردمی و جهادی انجام شده برای همدلی مومنانه میان اقشار مختلف مردم است. این بخش در هر سه حوزه فیلم مستند،عکس مستند و مستندنگاری خواهد بود.