برنامه حفاظتی برای نجات تل خسرو از آسیب بیشتر - مجله سفرنامه ترکیه

داستان چیست؟

بومی های روستای تل خسرو، تپه خسرو را که سال 1356 به شماره 1552 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، به کیخسرو فرزند سیاوش از پادشاهان کیانی نسبت می دهند. آنها معتقدند بعد از آنکه به کیخسرو سروش الهی می رسد، به دشت یاسوج می آید و به سوارانش دستور می دهد هر کدام توبره ای خاک روی هم بریزند تا تپه ای شکل بگیرد.

حالا این محوطه تاریخی با افسانه هایش در معرضِ ساخت و سازها و زیرکشت رفتن محصولات کشاورزانی است که خودشان برای آن افسانه ساخته و دست کم معتقدند بخشی از تاریخ منطقه محسوب می شود.

نوروز رجبی، سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه تاریخی تل خسرو درباره شرایط این محوطه تاکید می کند: کاوشهای اخیر تل خسرو نشان داد برخلاف تصورهای اولیه، گستره عرصه تپه بیش از هشت هکتار است و برنامه حفاظتی ارائه شده قادر خواهد بود تا از تخریب و آسیب بیشتر به حدود عرصه تپه توسط کشاورزان یا فعالیتهای عمرانی و توسعه ای جلوگیری کند و چارچوب مناسبی برای حریم آن درنظر گرفته شود.

او با بیان اینکه عرصه و حریم تل خسرو از معدود استقرارهای دائم دامنه های جنوبی رشته بلندی های دنا، مشخص و در این محوطه کاوش انجام شد، افزود: این تپه بدلیل داشتن نهشته های فرهنگی دوره های گوناگون و توالی فرهنگی منطقه ای اهمیت زیادی دارد.

رجبی با اشاره به انجام لایه نگاری این تپه که در سال 1387 انجام داده، توضیح داد: این عمل نشان داد، سطحی ترین لایه فرهنگی این تپه بقایای یک دژ مربوط به دوره قاجار و لایه های زیرین آن به استقراری از هزاره پنجم پیش از میلاد و دوره باکون می رسد، با این همه این استقرار بیش از هر زمان در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد مورد توجه بوده است.

او با اشاره به اینکه در آغاز دهه 70 شمسی با انجام برآورد های گسترده توسط فریبا سعیدی مشخص حدود عرصه و حریم برای این تپه انجام شد، ادامه داد: اما آن برنامه مناسب به کمیته حرایم کشور نرفت و بدلیل نبود ضوابط مشخص و مصوب، بویژه در دو دهه گذشته شاهد دست اندازی های زیادی به حدود عرصه و حریم تپه به وسیله کشاورزان و اهالی بودیم، آنطور که منظر امروز تپه و محوطه اطراف آن در یک دهه گذشته دگرگون شده است.

این باستان شناس با اشاره به اینکه برنامه مشخص عرصه و حریم تپه با باز کردن حدود 18 گمانه کوچک پیرامون تپه انجام و حدود عرصه آشکار و حریم مناسبی برای آن تعریف شد، گفت: کاوشهای تازه اجرا شده نشان داد به دلیل قرار داشتن تپه در دامنه و دره ای که دارای حجمی از فرسایش سالانه خاک است، برخلاف تصورهای اولیه، گستره عرصه تپه بیش از هشت هکتار است و این برنامه حفاظتی قادر خواهد بود تا از تخریب و آسیب بیشتر به حدود عرصه تپه توسط کشاورزان یا فعالیت های عمرانی و توسعه ای جلوگیری کند و چارچوب مناسبی برای حریم آن در نظر بگیرد.

رجبی با تاکید بر اینکه برآورد های تازه نشان داد در دامنه شمالی و شرقی تپه گسترش استقرار در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد رخ داد و در دوره اسلامی بیشترین گسترش استقرار در بخش جنوب شرقی انجام شد، اعلام نمود: این برنامه پژوهشی مشخص کرد رودک سراب تاوه در دوره های مختلف چندین بار تغییر راستا داده و همیشه در بستر کنونی جریان نداشته است.