خبرنگاران گلی که بوی ثروت آفرینی می دهد - مجله سفرنامه ترکیه

چندین شیشه ادکلن بِرند و غیر بِرند(فیک) را روی شیشه پیشخوان می گذارد و بر روی هر شیشه ادکلن شرح می دهد، که زمان ماندگاری بو روی لباس تا چه زمانی است و بوی هر کدام از این ادکلن ها مربوط به اسانس چه گلی است.

یکی از بِرندهای ادکلن، اما از همه گران است، شیشه صورتی رنگی که نام سازنده نیز روی جلد مقوایی آن با خط درشت لاتین مشخص است و فروشنده از این بِرند فرانسوی بسیار تعریف و تجمید می کند، اما در نهایت به مشتریان می گوید که این ادکلن از گل محمدی ایران سناخته شده است و بو و ماندگاری عطر آن به نسبت به بسیاری از ادکلن های برند و معروف بیشتر است.

یک گل ثروت آفرین

گل محمدی به عنوان یک گیاه راهبردی و اقتصادی، یکی از محصولاتی است که می توان در راستای افزایش بهره وری آب و توسعه پایدار کشاورزی از آن استفاده کرد.

گل محمدی یا طلای معطر یکی از این محصولاتی است که می توان از آن در راستای افزایش بهره وری آب و توسعه پایدار بخش کشاورزی استفاده کرد.

در واقع توقع اندک گل محمدی، سازگاری آن با شرایط سخت از نظر خاک، اقلیم، آب و توجیه اقتصادی بالای آن باعث شده این گیاه در بسیاری از اراضی حتی زمین های شیب دار که امکان کشت گیاهان زراعی در آنها محدود است، به عنوان یک گیاه راهبردی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

گل محمدی یکی از مهمترین گونه های رز است که برای تولید گلبرگ، گلاب، اسانس تام، آبسولوت و کانکریت در مناطق مختلف دنیا مانند بلغارستان، ایران، ترکیه و هند کاشته می شود و در صنایع عطرسازی، آرایشی، موادغذایی و پزشکی کاربرد دارد. این گل در هر ارتفاعی قابل رشد است اما در مناطق با ارتفاعات بالاتر، گل ها دارای کیفیت اسانس بالاتری هستند.

صنایع فرآوری گل محمدی در استان ناکافی است

آقای بنیادی یکی از افرادی است که در سال 96 کاشت گل محمدی را در شهرستان شهرکرد و در سطحی 14 هکتاری آغاز کرده است.

وی یکی از دلایل کاشت گل محمدی را مشکل کم آبی و نیاز آبی پایین این گیاه عنوان و خاطرنشان کرد:هم اینک با توجه به اینکه فصل برداشت گل است، حدود 120 نفر مشغول به کارند ولی سال گذشته که نخستین سال برداشت گل بود، حدود یک هزار و 800 نفر نیروی روز کار داشتیم.

بنیادی با بیان اینکه با زیاد شدن گل دهی گل محمدی تعداد نیروی کار افزایش می یابد، شرح داد: امسال نیز در انتها فصل برداشت گل، مشخص می شود، که چه تعداد نیرو مشغول به کار بوده است.

وی خاطرنشان کرد: امسال میزان گل محمدی در کشور زیاد شده به همین دلیل آن چنان که باید گل خریداری نمی شود و از سوی دیگر چون صنایع فرآوری در استان به اندازه کافی وجود ندارد، مجبور هستیم گل ها را خشک کنیم.

به گفته وی، گل های خشک شده برای مصارفی مانند صنایع دارویی، صنایع شیرینی پزی و عطاری ها کاربرد دارد و چنانچه کیفیت خوبی داشته باشند صادر می شوند.

بنیادی، با اشاره به اینکه راه اندازی واحدهای اسانس گیری به هزینه زیادی نیاز دارد، ادامه داد: برخلاف واحدهای گلاب گیری برای راه اندازی کارخانه اسانس گیری از گل محمدی حداقل 70 تا 80 میلیارد ریال باید هزینه کرد.

وی، سرمایه گذاری اولیه برای کار خود را حدود 15 میلیارد ریال بیان نمود و گفت: سال گذشته 17 تن گل محمدی برداشت کردیم و نیمی از محصول نیز به دلیل نبود نیروی کار برای برداشت از بین رفت.

بنیادی ادامه داد: امسال پیش بینی شده که 40 تن گل برداشت کنیم با این حال باید دید آیا این امکان وجود دارد که همه گل تولیدی را برداشت کنیم.

صرفه اقتصادی کشت گل محمدی

به گفته کارشناسان، خشک کردن یکی از روش های حفاظت طولانی مدت گل محمدی است.

میزان رطوبت گل محمدی خشک شده باید 6 تا 12 درصد باشد، رطوبت بالا باعث کپک زدن گل و رطوبت کم باعث خرد شدن آن می شود.

گل هایی که زیر نور مستقیم آفتاب خشک می شوند گل های بی کیفیتی هستند، خشک کردن به روش طبیعی، مناسب ترین روش برای خشک کردن گل محمدی است و حداکثر دما برای خشک کردن گل محمدی 38 درجه سانتی گراد است.

مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه گل محمدی به صورت تَر کیلویی 150 تا 200 هزار ریال به فروش می رود، گفت: امسال با توجه به اینکه گل خشک بازار بهتری دارد، گل کاران بیشتر به صورت غنچه چینی گل محمدی را خشک می کنند، سال گذشته قیمت گل خشک حدود کیلویی یک میلیون ریال بود.

به گفته وی، برای خشک کردن گل ابتدا به منظور از دست رفتن سریع رطوبت اولیه چند ساعت آن را در آفتاب و سپس به مدت هفت تا 10 روز داخل سوله پهن می کنند.

کشت گل محمدی راهکاری برای حفظ آب و خاک

رییس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، گل محمدی را یک گیاه دارویی با نیاز آبی کم برشمرد و گفت: این گیاه به طور معمول در اراضی کم بازده و مراتع درجه سه کشت می شود.

فرامرز مردانی اضافه کرد: کشت گل محمدی در اراضی بایر علاوه بر رونق تولید، اشتغال و افزایش درآمد بهره برداران و جوامع محلی در حفظ خاک، افزایش نفوذپذیری خاک و تقویت سفره های آب زیرزمینی نیز نقش مهمی دارد

وی میزان فرسایش خاک در استان را بالا و به صورت میانگین 20 تن در هکتار عنوان و خاطرنشان کرد: پیش بینی می شود کشت گل محمدی در اراضی بایر میزان فرسایش خاک را با 70 درصد کاهش به 8 تن در هکتار برساند.

برداشت 1000 تن گل محمدی از گلستان های استان

مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با خبرنگاران با بیان اینکه نزدیک به 600 هکتار از اراضی استان توسط سازمان جهادکشاورزی به کشت گل محمدی اختصاص یافته است، گفت: از این میزان 350 هکتار به بار نشسته و برداشت گل از آن انجام می شود.

ابراهیم شیرانی میانگین عملکرد گل محمدی را در هر هکتار سه تن بیان نمود و اضافه کرد: سال گذشته 600 تن گل محمدی از 200 هکتار از مزارع استان برداشت شد، امسال نیز پیش بینی می شود نزدیک به یک هزار تن گل محمدی از مزارع برداشت شود.

مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه امسال کشاورزان بیشتر به خشک کردن گل به صورت غنچه یا گل روی آورده اند، خاطر نشان کرد: سال گذشته بیشتر گل محمدی تولید شده در استان برای بحث فرآوری به استان های یزد و اصفهان (کاشان) ارسال شد.

شیرانی با اشاره به اینکه مقدار محدودی از گل محمدی داخل استان فرآوری می شود، ادامه داد: هم اینک یک کارخانه گلاب گیری در شهرک صنعتی شهرکرد فعال است و چند واحد نیز در مقیاس کوچک گلاب گیری انجام می دهند، ولی حجم زیادی از گل تولیدشده در استان به خارج استان حمل می شود.

وی، با بیان اینکه برداشت گل محمدی از اوایل خرداد آغاز و تا اواخر خرداد ماه ادامه می یابد، خاطر نشان کرد: در زمان چیدن گل محمدی برای هر هکتار 15 نفر به صورت مقطعی مشغول به کار می شوند.

مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، گل محمدی را یکی از محصولات کم آب بَر و مقاوم در برابر تنش های محیطی دانست و ادامه داد: طبق برنامه مقرر شده است سالانه 100 هکتار به سطح زیر کشت گل محمدی در استان اضافه کرده شود.

شیرانی یادآور شد: کشت گل محمدی در همه شهرستان های استان در اراضی ملی و بیشتر در مستثنیات انجام می شود ولی بیشتر آن مربوط به فارسان، شهرکرد، بروجن و لردگان است.

سال گذشته 8500 لیتر گلاب در استان تولید شد

گل محمدی در باور مسلمانان منتسب به پیامبر اکرم (ص) است، ایرانیان از دیرباز در بیشتر آیین های خود از گل استفاده می کرده اند و چون این گل مدت محدودی به بار می نشسته، اقدام به دریافت عصاره آن یعنی گلاب کرده اند.

به گفته مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری سال گذشته تقریبی هشت هزار و 500 لیتر گلاب در استان تولید شده است.

فعالیت چهار واحد صنعتی تولید عرقیات در چهارمحال و بختیاری

معاون صنایع تبدیلی و تکمیلی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه چهار واحد صنعتی تولید عرقیات در سامان، شهرکرد و بروجن فعال است، خاطرنشان کرد: تعدادی کارگاه سنتی هم در مناطقی مانند چلیچه، سوادجان، لردگان، پردنجان و بلداجی فعال است.

طهمورث فتاحی با بیان اینکه بیشتر کارگاه های سنتی گلاب گیری جزو مشاغل خانگی محسوب می شوند، خاطر نشان کرد: بعضی واحدها در استان برای خودشان و یا به صورت سفارشی اقدام به اسانس گیری از گل محمدی می کنند.

وی، با اشاره به اینکه خشک کردن گل محمدی به عنوان راحت ترین کار، ماندگاری آن را افزایش می دهد و بازار بهتری از عرقیات نیز دارد، اضافه کرد: خشک کردن گل با استفاده از دستگاه سبب از بین رفتن بوی گل و کاهش کیفیت آن می شود.

معاون صنایع تبدیلی و تکمیلی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه کسری صنایع تبدیلی در بحث گلاب گیری در استان وجود ندارد و ظرفیت کارخانه ها بیشتر از محصول تولیدی است، خاطرنشان کرد: با این حال ما در این زمینه نیاز به فناوری(تکنولوژی) داریم، ورود شرکت های دانش بنیان به بحث گل محمدی می تواند پیشرفت های بیشتری در زمینه فرآوری گل محمدی به دنبال داشته باشد.

فتاحی با اشاره به اینکه به طور تقریبی از هر سه تن گل محمدی یک کیلوگرم اسانس تولید می شود، شرح داد: گل محمدی به دلیل کاربردهای زیاد آن در صنایع مختلف ارزش اقتصادی بالایی دارد ما نیز باید به دنبال افزایش ارزش اضافه کرده محصولات کشاورزی باشیم.

وی با بیان اینکه هم اینک متقاضیان زیادی برای راه اندازی واحدهای تولید عرقیات و گلاب در استان داریم، خاطرنشان کرد: حدود 29 درصد تولید ناخالص و 23 درصد اشتغال استان مربوط به بخش کشاورزی است.

معاون صنایع تبدیلی و تکمیلی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در بخش صنایع کشاورزی هر قدر بیشتر سرمایه گذاری و تجهیزات مدرن تر و مکانیزه شود میزان اشتغال کمتر می شود، ادامه داد: در کشاورزی هدف اشتغال نیست بلکه هدف ایجاد ارزش اضافه کرده، تولید، افزایش بهره وری و کاهش ضایعات است.

فتاحی تاکید کرد: به دلیل ثبت نشدن اطلاعات و خروج چمدانی محصولات، آمار دقیقی از میزان صادرات گلاب تولیدی در استان وجود ندارد.

گلخانه و گیاهان دارویی در اولویت اعطای تسهیلات

مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه نهال گل محمدی به صورت یارانه ای در اختیار بهره برداران قرار می گیرد، یادآور شد: سال گذشته خرید نهال به گونه ای بود که 50 درصد هزینه آن یارانه ای و 50 درصد را خود بهره برداران می پرداختند.

شیرانی، گل محمدی را نیز شامل طرح پرداخت تسهیلات در حوزه گیاهان دارویی دانست و خاطرنشان کرد: سال 97 پرداخت تسهیلات از محل تسهیلات اشتغال روستایی با نرخ بهره 6 درصد با دوره بازگشت پنج ساله و سال 98 از تسهیلات تبصره 18 با سود پنج درصد و دوره بازپزداخت پنج ساله بود.

وی با بیان اینکه برای سال 99 هنوز اعتبارات جدیدی ابلاغ نشده است، تاکید کرد: امسال در صورت ابلاغ تسهیلات، گلخانه و گیاهان دارویی در اولویت هستند.

مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، با بیان اینکه توسعه کاشت گل محمدی در اراضی شیب دار در دستور کار واقع شده است، یادآور شد: متقاضیان کاشت گل محمدی می توانند از طریق مراکز خدمات کشاورزی اقدام کنند تا با تشکیل پرونده و بررسی شرایط مانند شرایط خاک و زمین درخواست آنها رسیدگی شود.

شیرانی با بیان اینکه تولید درختچه گل محمدی در استان براساس شرایط بازار انجام می شود، شرح داد: به طور تقریبی سالی 100 هزار درختچه گل محمدی در استان توسط بخش خصوصی تولید و پس از تائید کمیته فنی به صورت یارانه ای به متقاضیان فروخته می شود.

ضرورت فراهم کردن زمینه فرآوری گل محمدی

گل محمدی علاوه بر گلاب حداقل هشت محصول خام، اولیه و نوین دیگر شامل اسانس اول، اسانس دوم، اسانس تام مخصوص صنایع عطرسازی، آرایشی و بهداشتی و داروسازی، اسانس تام مخصوص صنایع غذایی، مصارف شخصی و خانگی، ماده معطر طبیعی فنیل اتیل الکل، کانکریت رز، ابسولوت رز و اسانس حاصل از استخراج با سیال فوق بحرانی دارد.

حال که کاشت گل محمدی در سطوح بالا رواج یافته است باید با کوشش و کوشش بنیادی و ژرف در صنایع وابسته تکمیلی، بسته بندی استاندارد و بازارپسند و همچنین بازاریابی زمینه درآمدزایی و ارزآوری بیشتر از تولیدات جانبی آن را فراهم کرد و این موضوع نیز نگاه ویژه مسئولان و سرمایه گذاران بخش خصوصی را می طلبد.