خط کشی روی کتاب سفید؛ مروری بر سند راهبرد نظامی چین - مجله سفرنامه ترکیه

با تور چین سفری فراموش نشدنی را تجربه کنید.

از نکات مهم این سند آن است که برای نخستین بار به عدم سلطه گری، عدم توسعه طلبی و گسترش منطقه تحت نفوذ به عنوان ویژگی اصلی راهبرد نظامی چین در عصر جدید اشاره شده و ایجاد جامعه بشری با سرنوشت مشترک هدفی ارزشمند تلقی می شود.

اما باید این نکته را در نظر گرفت که اگرچه چین هژمون گرایی و کشورگشایی را محکوم به شکست می داند و منکر تمایل به پیروی از چنین امیالی است؛ وجود این تمایلات را در بعضی کشورها (به طور خاص آمریکا) انکار ننموده و در مواجهه با آنچه چالش های امنیتی پیچیده می نامد، خواهان برخورداری از ارتشی به روز و کارآزموده است.

اصرار به ایجاد جامعه ای دنیا شمول و برخوردار از آینده ای مشترک را نیز می توان نشانه عزم پکن برای به چالش کشیدن هژمون آمریکا در راستای تقسیم قدرت تلقی کرد.

از سوی دیگر، اینکه چین در سند 2019، بر واژه دفاع ملی تاکید می نماید به طور ضمنی تاییدی است بر وجود تهدید خارجی که نیازمند دفع است.

با این حساب، چین بی آنکه در سند راهبرد نظامی خود لحنی خشن به کار ببرد؛ در لفافه واژگانی چون صلح، بشریت و امنیت که از زبان خوش منشاء می گیرد، شمشیر بران سهم خواهی و مطالبه گری را پنهان نموده است.

مروری بر سند قدیمی

تاریخ انتشار سند قبلی به سال 2015 بازمی شود. این سند چرخشی راهبردی از منظر تعریف نقش دنیای برای ارتش چین به ویژه در حوزه دریایی تلقی می شد. در این سند، تمرکز جنگی بر تنگه تایوان بود و چین تاکید می کرد هرگز شروعگر درگیری نخواهد بود حال آنکه در مقام مقابله به مثل وارد کارزار نبرد می شود.

در این 4 سال، ارتش چین الگوهای عملیاتی خود را تغییر و رزمایش هایش را به حوزه پاسیفیک غربی و فراتر از نخستین زنجیره جزایر بسط داده است. علاوه بر این، چین روند نوسازی ارتش را نیز شروع کرد.

اما، سند 2019 متناسب با محیط ژئوپلیتیکی کاملاً متفاوتی ارائه می شود که متاثر از تعریف جدیدی است که آمریکا از چین ارائه می دهد. دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از چین به عنوان یک نیروی تجدید نظر طلب و رقیب قدرت نام می برد که البته این تعریف اصلاً به مذاق پکن خوش نیامد. به همین دلیل، اگرچه در سند قبلی، فقط به دخالت آمریکا در بعضی مسائل آسیاپاسیفیک اشاره شده بود؛ در خصوص جدید، لحن پکن علیه واشنگتن شدت بیشتری به خود گرفته است.

تغییر لحن علیه آمریکا

سند 2019، از نمونه قبلی که در سال 2015 منتشر شد و بر مبنای تعامل و همکاری نظامی بیشتر با دیگر کشورها از جمله آمریکا بود؛ فاصله چشم گیری گرفت.

در سند جدید، آمریکا به تضعیف ثبات راهبردی دنیا متهم و از آن به عنوان کشوری یاد شده که مقصر اصلی در به چالش کشیدن امنیت بین الملل، تشدید رقابت های راهبردی و دامن زدن به رقابت تسلیحاتی از راه ایجاد نیروهای رزمی جدید است.

در بخشی از اتهامات نسبت داده شده به آمریکا می خوانیم: آمریکا سیاست های یکجانبه گرایانه ای را اتخاذ و رقابت در بین کشورهای بزرگ را به ویژه از راه افزایش بودجه نظامی، تقویت قوای هسته ای، فضایی، سایبری و موشکی تشدید و به این ترتیب، ثبات امنیت دنیا را به ضعف کشانده است. چین همچنین خواهان پاسخگویی آمریکا در قبال ناامنی آسیا-پاسیفیک شد.

تایوان؛ خط قرمز چین

در سند راهبرد نظامی 2019، چین از جدایی طلبی به عنوان اصلی ترین تهدید پیرامونی این کشور نام برده و درباره دخالت نیروهای خارجی در این منطقه نیز هشدار می دهد تا آنجا که توسل به اقدام نظامی برای حراست از آنچه تمامیت ارضی خود تلقی می نماید را نیز رد ننموده است.

ناگفته نماند که آمریکا اخیراً با فروش 2.2 میلیارد دلار سلاح به تایوان موافقت نموده که این امر موجب خشم پکن شده است.

در پی این اقدام واشنگتن، وزارت خارجه چین از تحریم شرکت های آمریکایی اطلاع داد که در قرارداد فروش تسلیحات به تایوان دخیل هستند.

همزمان، چین در بخشی از راهبرد نظامی خود به لزوم آموزش نظامی در شرایط شبه واقعی اشاره نموده و در راستای عملی کردن این موضوع، قرار است این هفته در آب های نزدیک تایوان رزمایش برگزار کند.

اوایل هفته نیز منابع چینی از استقرار جنگنده های پیشرفته و ضد رادار جی -20 این کشور در تنگه تایوان اطلاع دادند.

گفته شده این اقدام از سوی ارتش چین با هدف تمرکز بر تحرکات نظامی در تنگه تایوان صورت می گیرد.

نوع نگاه به روسیه

در راهبرد نظامی چین، بر ارتقاء همکاری با روسیه در سطوح بالا نیز اشاره شده است. این در حالی است که در تاریخ 3 مرداد، نیروی هوایی 2 کشور برای نخستین بار، رزمایشی با حضور 4 بمب افکن راهبردی در منطقه ایندوپاسیفیک برگزار کردند.

این اقدام به 3 دلیل اهمیت داشت: نخست آنکه پیامی به آمریکا بود مبنی بر همگرایی 2 قدرت دنیای درباب بعضی مسائل هسته ای، دوم اینکه این رزمایش در محدوده شبه جزیره کره انجام شد تا اعتراضی باشد به استقرار سامانه آمریکایی تاد در کره جنوبی و نهایت آنکه همکاری هسته ای چین و روسیه به تقویت موضع 2 کشور حین بحث با آمریکا پیرامون هرگونه توافق احتمالی درباب محدودیت های هسته ای منجر خواهد شد.

با این حال، چین در بعضی موارد نشان داده که در مطالبه سهم خود از قدرت، ابایی از ورود به حوزه نفوذ روسیه ندارد و رزمایشی که قرار است اواخر جولای با تاجیکستان داشته باشد؛ دلیلی بر این ادعا است.