نسل جوان خاورمیانه - مجله سفرنامه ترکیه

براساس گزارش منابع خبری، نزدیک به یک میلیون و هفتصد هزار نفر از جمعیت پنج میلیون نفری این کشور کوچک خاورمیانه در خیابان های صیدا، طرابلس، بعلبک و بیروت، مطالبات خود را از نظام سیاسی حاکم براین کشور فریاد می نمایند.

شعار جمعیت معترضان لبنانی شبیه همانی است که در دیگر کشورهای خاورمیانه از سوی جمعیت مطالبه گر شنیده می گردد. دیر نیست که چنین صحنه هایی فراگیری بیشتری یابد. اما چنین رخدادی یکباره و غافلگیرانه بوده است؟ آیا دولتمردان کشورهای خاورمیانه از پیش نشانه های بروز این وضع را ندیده و یا پیش بینی نمی کردند. حداقل در عراق و لبنان طی سال های 2014 میلادی به این سو شاهد نشانه های بحران کارآمدی در سیستم مدیریتی بودیم که با اعتراض هایی در بصره در عراق و یا سال 2015 در لبنان رخ داد. از همان هنگام هشدارها درباره بروز دوباره بحران باقی ماند اما دولتمردان کشورها هریک به تدبیری دلخوش کردند که تنها به خاموش کردن آتش خشم مردم در هیئت آتش نشان محدود شد.

وضع جاری و واکنش های انفعالی دولتمردان به اعتراضات مردم مانند آنچه امروز به ویژه در لبنان و عراق شنیده و دیده می گردد، حاکی از هدر رفت فرصت هایی است که می توانست مانع بروز اوضاع کنونی گردد. تدابیر فوری هم نمی تواند چاره ساز باشد. سعد حریری سند مالی با نام سند نجات را به فوریت در دستور کار قرار داده و خواهان اقدام فوری دولتمردان برای انجام اصلاحات دم دستی مانند لغو مالیات های مصوب و یا استعفای بعضی وزیران کابینه نیز شده است. بی تردید این تدابیر نمی تواند اعتماد عمومی را بازیابی کند؛ به ویژه در کشوری که تاکنون سهم خواهی طایفه ای حرف نخست را در تقسیم کیک قدرت می زد. شوربختانه نظام های سیاسی کمتر به این مهم باور دارند که اعتماد مردم سخت حاصل می گردد اما به سرعت از کف می رود. بازسازی این وضع همان دشواری جانکاه برای بقا نزد نظام های سیاسی است.پ

مانع بزرگ در برابر آرام سازی خشم مردم که اصلی ترین شمار آنان را جوانان تشکیل می دهند، وعده اصلاحات از سوی کسانی است که متهمان اصلی نابسامانی های امروز هستند. آنان تا پیش از این سرگرم بده بستان ها میان خود و رقیبانشان، در عین کم توجهی به نیازهای فوری و بلند مدت مردمی بوده اند که زندگی مطمئن و با ثبات را حق خود می دانند. اکنون سخت است معترضان باور نمایند چنین جماعتی، مجری وعده هایی باشند که سعد حریری مدعی آن است؛ یعنی مبارزه با فساد و بازگشت به برنامه اصلاحات مالی و سیاسی.

مشکل دیگر دولتمردان کشورهای یاد شده دیر فهمی ترکیب جمعیتی کشورهایی است که حالا بیشترین آنان را جوانان با مطالبات این روزگار خود آرایش داده اند. این مطالبات نه قوم می شناسد و نه طایفه. معترضان لبنانی را طیفی از مسلمانان و مسیحیان تشکیل می دهند. آنان از یکدیگر نمی پرسند تو ازکدام طایفه و قوم هستی. مهم مطالبات مشترک آنان است که حق زندگی را فریاد می نماید. بهانه آغاز ناآرامی های اعتراضی در لبنان حائز تأمل جدی است: اعتراض به تصویب مالیات بر اپلیکیشن های اینترنتی. آیا مخالفت با این مصوبه می توانست چنین دامن گستر باشد یا بهانه ای شده تا خشم های پنهان به ناگاه سر از خاکستر بیرون نمایند؟

خاورمیانه خسته از جنگ ها و بی ثباتی ها اکنون با جمعیت جوانی روبروست که مطالبات خود را می خواهند: خاتمه بخشی به فسادها و نابسامانی های و بازگشت امید به فردا با به رسمیت شناختن حق زندگی.

روزنامه نگار و کارشناس سیاست خارجی

این یادداشت روز چهارشنبه 1 آبان در روزنامه ابتکار منتشر می گردد